ABC inwestowania Finanse osobiste

Chciałbym zacząć od statystyk, które niedawno publikowano w prasie. Okazuje się że około 3/4 Polaków nie posiada oszczędności, natomiast z pozostałej ćwiartki tylko około 5% posiada oszczędności w wysokości powyżej 6-miesięcznych swoich wpływów. Piękny przykład działania zasady Pareto. Z danych tych można wysnuć wniosek że 3/4 obywateli w większym lub mniejszym stopniu posiada długi. Mam na myśli zaciąganie kredytów na nieruchomości, samochody i szeroko pojętą konsumpcję. Do tego dochodzi zadłużenie się na rachunkach ROR-ach i w postaci kart kredytowych. Oczywiście sytuacja ta wynika z biedy (niskich zarobków) ale także z braku inteligencji finansowej. Każdy wie, że długi powstają gdy wydatki są większe niż wpływy. Potęguje tą sytuację brak kultury oszczędzania a nie wspomnę już o inwestowaniu.

Okazuje się, że najwięcej oszczędzają województwa na ścianie wschodniej Polski a najmniej na zachodniej. Nasuwa się wniosek, że biedni nie zatracili jeszcze instynktu samozachowawczego – pamięć o biedzie jest świeższa niż u pozostałych. Ta „odroczona konsumpcja” będzie górą w trakcie lat chudych i gdy fala opadnie zobaczymy kto pływał bez odzienia. A teraz przyjrzę się tym 20 %, którzy posiadają oszczędności do wysokości 6-miesięcznych wpływów. Ten segment rynku jest wystawiony na pokusy inwestycyjne sektora finansowego, który jak wiemy żyje z pieniędzy a szczególnie z długów. Dla tych ludzi nie znających się na inwestowaniu przygotowane są najbardziej „wyrafinowane produkty”, w jaki sposób pomnożyć szybko pieniądz klienta a jeszcze w większym stopniu swoje zyski. Karuzela się kręci, gdy wszyscy razem płyną z falą. Sytuacja ulegnie zmianie, gdy fala zmieni bieg. Poniżej przedstawiam kilka przykładów tych wyrafinowanych produktów propagowanych przez doradców (sprzedawców) finansowych.

• Kredyt hipoteczny nawet na 110 % procent wartości nieruchomości w walucie oparty na stopie zmiennej. Po zakupie zostaje ci część pieniędzy, którą zainwestujesz w fundusze inwestycyjne akcji aby przyszłe zyski z tych funduszy obniżyły koszt finansowania nieruchomości. Scenariusz ten zakłada wzrost wartości nieruchomości jak i akcji. Ale co się stanie, gdy fala zmieni bieg? Okaże się, że wzrosły stopy procentowe w Szwajcarii, osłabi się polska waluta względem franka, na rynku akcji będzie przecena, ceny nieruchomości staną w miejscu i stracimy lub zmniejszą się nam dochody. Wynikiem tej sytuacji będą kłopoty ze spłatą kredytu. W takim wypadku instytucja finansująca dalej zarabia (większe odsetki, karne opłaty, koszty przewalutowania, opłaty za umorzenie jednostek funduszy, itp.) a w razie przejęcia nieruchomości zarabiają inne strony biorące udział w tym procesie.

• Produkty strukturyzowane to inwestycja w fundusze lub lokata, która zapewnia 100 procentową spłatę kapitału i niewielki zysk w wypadku, gdy zakładany scenariusz się nie spełni(np. wzrost indeksu giełdowego powyżej pewnego poziomu, który umożliwia partycypację w zyskach z giełdy). W tym przypadku nie stracimy, gdy fala zmieni bieg ale oddajemy swoje pieniądze przez długi okres czasu we władanie komuś innemu za darmo.

• Ubezpieczenia na życie z funduszami inwestycyjnymi (dobry sposób pobierania dwa razy od tego samego prowizji i opłat ). Sam kiedyś dawno temu pod wpływem przekonującego sprzedawcy kupiłem ten produkt, ale na szczęście szybko się wycofałem. Tak nawiasem obowiązkowe OFE, też idealnie pasują do tego scenariusza.

Podsumowując konstrukcja tych produktów jest oparta na następujących zasadach:

• związać klienta na wiele lat pod płaszczykiem zadbania o jego finansową przyszłość,

• zaproponować skomplikowany produkt pod tytułem „wiedza dla wtajemniczonych”,

• zapewnić sobie strumień dochodów w postaci ciągle płynących prowizji i opłat.

Nie mówię, że wszystkie tego typu produkty są złe z założenia. Należy jednak dokładnie zapoznać się co nas czeka, gdy optymistyczny scenariusz nie wypali. Oby nie okazało się że wyjście z inwestycji jest bardzo kosztowne. Będziemy słyszeli: „inwestuj długoterminowo, „poniesiesz niepotrzebne opłaty i stracisz ulgi podatkowe, bo to tylko korekta”, itp. Może otrzymamy propozycję zakupu bez kosztów „nowego lepszego produktu”. Moim zdaniem inwestycja jest tak dobra jak długo przynosi zakładane zyski i nad którą mamy kontrolę. W przypadku złego obrotu spraw, powinno się ją łatwo zamknąć i poszukać nowych możliwości inwestycyjnych.

Ale wróćmy do długów. Ostatnio szczególnie rośnie zadłużenie osób indywidualnych. W lutym roczne tempo sięgnęło 38 % (źródło: Parkiet). Jest to dynamika najwyższa od połowy 2000 roku. Na pewno lokomotywą tego wzrostu są nieruchomości. Pojawiają się także plany uchwalenia ustawy o możliwości ogłoszenia osobistego bankructwa tak jak w USA. Czyżby rząd coś przeczuwał? Także firma Euler Hermes monitorująca ilość bankructw, w swoich analizach przedstawia, że w Polsce zmniejszyła się ilość bankructw w 2006 roku a ten rok zapowiada się jeszcze lepiej !?

A teraz przejdźmy do rentowności poszczególnych aktywów, które też są formami długu.

• lokaty i obligacje skarbowe – obecnie 4-5 %

• lokaty w walutowe (USD, EUR) – też w przedziale 4-5 %

• nieruchomości komercyjne i mieszkaniowe – przedział od 5 do 7 %

• akcje – średnie P/E przekracza 20, co oznacza że musimy czekać 20 lat na odzyskanie kapitału, co daje nam rentowność na poziomie 5 %. Zyski nie będą wiecznie rosły, po etapie wzrostu jest etap dojrzałości, w którym to okresie zyski niewiele rosną lub zaczynają spadać. Ostatnio na rynku pierwotnym sprzedawane są spółki z P/E od 30 prawie do 100 (Gadu Gadu, Seko, NTT System, Elektrotim) na bazie osiągniętych rocznych zysków. Oczywiście wszyscy zachwycają się prognozami, tylko czy wszystkie one zostaną dotrzymane? W każdym razie ja osobiście nie kupowałbym aktywów które dają mi 1-3 % rocznie, czyli tyle ile inflacja.

Analizując powyższe dane, można wysnuć wniosek, że rentowność poszczególnych aktywów prawie się zrównała. Ale kierunek tych zmian nie jest ten sam. Rentowność akcji i nieruchomości spada a lokaty i papiery dłużne zatrzymały się na odpowiednim poziomie albo powoli zaczynają rosnąć. Jeśli chodzi o cenę pieniądza tj. stopy procentowe najpierw zaczęły rosnąć w USA a potem w Zachodniej Europie a w Polsce coraz częściej mówi się podwyżkach. Myślę, że ten pozorny stan równowagi zostanie zakłócony, tylko czekamy na poważny bodziec, który zmieni postrzeganie poszczególnych rynków przez inwestorów. Moja osobista prognoza zakłada, że stopy mogą wzrosnąć do 6-8% (stopa referencyjna) a inflacja CPI do 4-6% w przeciągu dwóch lat. Sytuacja ta spowoduje spadek obligacji na giełdzie, czyli zwiększenie się rentowności. Zwiększą się obciążenia kredytowe dla tych którzy mają zmienną stopę w swoich umowach. Na giełdzie może zarobią firmy które trudnią się ściąganiem wierzytelności (Cash-Flow) lub ubezpieczaniami wierzytelności, lub które będą skupować długi (Best). Poznamy także prawdziwą kondycję udzielanych kredytów przez banki (patrz na odpisy aktualizacyjne portfela kredytowego). W dalszej przyszłości będzie poruszany problem długu państwa wobec przyszłych emerytów, który będzie wracał jak bumerang.

Na zakończenie mojego bloga radzę wszystkim spłacać swoje długi lub mieć je pod ścisłą kontrolą. Nie zapominajmy, także o spłaceniu długów na innym poziomie (wobec rodziny, dzieci, losu tj. długów wdzięczności, itp.) i lepiej bądźmy wierzycielami a nie dłużnikami.

Tagi: Bank, Dług, Finanse osobiste, inwestowanie, Oszczędzanie

Trackback URI | RSS komentarzy